Аўдыягід

Беларускі нацыянальны касцюм – гэта традыцыйная вопратка беларусаў, якая пасля мовы лічыцца галоўнай этнічнай прыкметай. На нашай карце паказаны прыклады традыцыйнага адзення сялян, бо менавіта касцюм простых людзей мала мяняўся... Чытаць далей
Беларускі нацыянальны касцюм – гэта традыцыйная вопратка беларусаў, якая пасля мовы лічыцца галоўнай этнічнай прыкметай. На нашай карце паказаны прыклады традыцыйнага адзення сялян, бо менавіта касцюм простых людзей мала мяняўся на працягу стагоддзяў у адрозненне ад касцюма арыстакратаў і шляхты, які крочыў следам за еўрапейскай модай.

У кожнай мясцовасці народны касцюм мае свае асаблівасці, характэрныя рысы. І гэта не просты набор адзення з выпадковых рэчаў, а сапраўдны строй з узаемазвязаных і ўзаемападпарадкаваных элементаў, таму ў Беларусі разнавіднасці касцюма так і называюцца выразным словам «строй». У нашай краіне іх налічваецца больш за 30.

Народны касцюм мае сваю магію, так як ён заўсёды адпавядаў уяўленням людзей пра прыгажосць жыцця. Пераважаў у вопратцы серабрыста-белы колер натуральнага лёну або воўны, бо белы азначаў свята і радасць. Шмат было чырвонага, ён сімвалізаваў само жыццё. Розныя арнаменты служылі ўпрыгожаннем і абярэгамі. Арнаменты – гэта не проста карцінкі, а сімвалы, якія надзелены глыбокім сэнсам: яны надавалі сілу і ўпэўненасць, ахоўвалі ад сурокаў.

Жаночы касцюм больш каларытны, чым мужчынскі, і мае больш дэталяў. Кашуля шылася з ільнянога даматканага палатна; зімовая спадніца – «андарак» з лёну або воўны ў клетку або палоску; камізэлька жаночая называлася «гарсэт», «станік», «кабат», «шнуроўка», «фігарка» (і г. д.) і была, як правіла, яркага колеру. Фартух – часцей за ўсё белага колеру з арнаментам, які спалучаўся з упрыгожваннем кашулі. Фартух пачыналі насіць ужо ў падлеткавым узросце, так як ён служыў дадатковым абярэгам. Гэтую частку адзення, пачынаючы ткаць або вышываць, дзяўчынкі рабілі самі. І як толькі дзяўчынка апранала ўласнаручна зроблены фартух, яна ўжо лічылася дзяўчынай і прымалася ў кампанію дарослай моладзі. Галаўны ўбор у жанчын – гэта хустка, чапец, каптур, намітка ў выглядзе павязкі-ручніка. З упрыгожанняў выкарыстоўваліся стужкі і каралі («пацеркі»).

Мужчынскі касцюм складаўся з некалькіх частак, перш за ўсё льняной кашулі навыпуск і штаноў. Кашуля з вышыўкай на каўняры і манжэтах, у некаторых раёнах на яе апраналі камізэльку. Штаны называліся «нагавіцы» і «порткі». Галаўны ўбор у мужчын – саламяны капялюш («брыль»), магерка, картуз, кучма, шапка-аблавуха. І як фартух у жанчын, абавязковым для мужчын быў пояс, незалежна ад узросту, дастатку або сацыяльнага статусу. Просты шнурок, перавязка або раскошны «слуцкі» пояс, але на мужчыне ён павінен быць, інакш – гэта «сорам і пасмешышча», такія былі векавыя традыцыі.

Верхняя вопратка ў мужчын і жанчын – світы з сукна, армякі, кажухі і кажушкі. Абутак летам – лапці ці басанож, а зімой – валёнкі, скураныя пасталы, боты і чаравічкі.

Адзенне магло расказаць пра чалавека многае. Напрыклад, абутак «казаў» пра дастатак, так як бедныя людзі не маглі дазволіць сабе скураныя боцікі, а толькі лапці або скураныя пасталы. Галаўны ўбор мог «паведаміць» пра сямейнае становішча: замужнія жанчыны, да прыкладу, вянкі са стужачкамі не насілі і г. д.

Нацыянальны касцюм беларусаў адпавядаў надвор’ю, прычыне і нагодзе, статусу ўладальніка («відаць пана па жупану»), і, акрамя ўсяго іншага, ён быў прыгожым. У наш час народны касцюм застаўся жыць толькі ў мастацтве, новы час – новыя ўмовы жыцця, іншая мода. І ўсё ж некаторыя рэчы зноў вяртаюцца і радуюць нас сваёй прыгажосцю і практычнасцю. Пра што гаворка? Правільна, пра «вышыванку», хоць на Беларусі вышытую кашулю так ніколі не называлі, гэта была «кашуля», а святочная, вядома, з вышыўкай. Але ўсё роўна, галоўнае, і гэта радуе, што моладзь вяртаецца да вытокаў, шануе гісторыю сваёй краіны і ганарыцца ёю, таму «вышыванка» або «вышымайка» і стала часткай сучаснай моды. А ў цябе яна ёсць?

loader
Загрузка карты...